Waarom ben je er niet? Over onzichtbare grenzen en echt begrip

Grenzen die je niet kunt zien, maar wel voelt

Als je leeft met niet-aangeboren hersenletsel (NAH), weet je hoe belangrijk het is om je grenzen te bewaken. Dat betekent soms dat je een feestje overslaat, eerder naar huis gaat of op het laatste moment iets afzegt. Niet omdat je niet wilt, maar omdat het gewoon niet lukt.

Toch merk ik dat er ondanks goede bedoelingen vaak onbegrip is. Mensen weten misschien van je situatie, maar zien niet altijd wat dat betekent. Juist dat maakt het soms zo lastig.

“Jullie weten toch hoe dit werkt?”

Laatst was ik op een feest met mijn vriendin. Ook zij leeft met NAH en had besloten om het na jaren weer eens te proberen. Voor ons allebei was het spannend, maar ook waardevol. Na een tijdje werd het haar echter te veel. Ze raakte overprikkeld, en ik besloot met haar naar huis te gaan. Voor ons voelde dat als de juiste keuze.

Maar in de reacties uit onze omgeving merkte ik dat dat niet voor iedereen vanzelfsprekend was. Er werd weinig gevraagd, maar veel ingevuld. Dat raakte me. Ik dacht “Jullie weten toch hoe dit werkt?”

Wat je niet ziet, kan toch alles bepalen

Overprikkeling is onzichtbaar. Aan de buitenkant zie je niets, maar vanbinnen gebeurt er van alles. Je zenuwstelsel raakt overbelast, je energie zakt weg, je raakt jezelf kwijt. En dan is rust geen luxe, maar noodzaak.

Voor mensen met NAH is het geen kwestie van ‘even doorzetten’. Het is een kwestie van overleven. En als je dat uitlegt, snappen de meeste mensen het best. Maar op het moment zelf, als je een keuze maakt voor jezelf (of voor degene van wie je houdt), voelt het soms alsof je je moet verantwoorden.

Waar voel je je echt veilig?

Dit soort momenten maken duidelijk bij wie je jezelf kunt zijn. Er zijn mensen die het oké vinden als je afhaakt of eerder vertrekt. Die geen oordeel vellen, maar gewoon even vragen hoe het met je gaat. Die mensen zijn goud waard. En ja, er zijn ook situaties waarin ik voelde dit kost me te veel niet alleen fysiek, maar ook emotioneel. Dan kies ik ervoor afstand te nemen. Niet uit boosheid, maar omdat ik goed voor mezelf wil zorgen.

Wat ik met dit verhaal wil zeggen

Ik schrijf dit niet uit frustratie, maar om te laten zien wat vaak onzichtbaar blijft. Als je zelf NAH hebt weet dat je je grenzen mag aangeven, ook zonder uitleg. Zoek de mensen bij wie je kunt ademhalen, en laat los wie die ruimte niet geeft.

En als je iemand kent met NAH probeer echt te luisteren. Vraag wat iemand nodig heeft. Neem signalen serieus, ook als je ze niet ziet. Een ‘nee’ is zelden een afwijzing meestal is het een manier om overeind te blijven.

Je hoeft het niet alleen te doen

Ik hoor vaak van anderen met NAH dat ze mensen zijn kwijtgeraakt. Dat raakt me want juist als je wereld kleiner wordt, zijn er anderen nodig die ruimte geven  die niet alleen vragen of je erbij bent, maar ook of het goed met je gaat als je er niet bent.

Mijn vriendin en ik hebben beiden NAH en herkennen veel in elkaars verhalen. Dat geeft rust, steun en wederzijds begrip. Het is bijzonder om iemand naast je te hebben die niet vraagt om uitleg, maar weet wat het betekent.

Wat helpt bij meer begrip rondom NAH

Voor mensen zonder NAH

• Toon oprechte nieuwsgierigheid. Vraag hoe het echt met iemand gaat.
• Verwacht geen uitleg voor elke keuze. Soms is “ik trek het even niet” het enige dat iemand kan zeggen.
• Kleine gebaren maken een groot verschil. Een appje met “ik snap het, ik ben er voor je” kan al genoeg zijn.
• Laat iemand zelf bepalen wat haalbaar is. Ook als jij denkt dat het wel zou moeten kunnen.

Voor mensen met NAH

• Je hoeft niet altijd alles uit te leggen. Wie jou echt ziet, stelt geen voorwaarden aan je uitleg.
• Rust nemen is geen zwakte. Het is een vorm van kracht zelfzorg boven zelfopoffering.
• Word je niet serieus genomen? Dat zegt niets over jouw waarde, maar alles over hun blik.
• Vind jouw mensen. Die ene die niks zegt, maar alles begrijpt, is goud waard.

Voor iedereen

• Vertrouw in plaats van te twijfelen.
• Onzichtbaar betekent niet onecht.
• Echte vriendschap past zich aan waar nodig.
• Soms zegt een simpel “ik ben er” meer dan duizend vragen.

Als je jezelf hierin herkent, deel dit dan gerust met de mensen om je heen. Soms helpt het om iets te laten lezen in plaats van alles steeds opnieuw uit te moeten leggen. Want als één iemand daardoor iets beter begrijpt wat NAH betekent, dan is dit verhaal al waardevol genoeg geweest.

Verder lezen op Brainstrong